Қуръон маъноларининг хитойча илк таржимаси

Қуръон маъноларининг хитойча илк таржимаси

Қуръони карим маъноларининг хитой тилига илк тўлиқ таржимаси биринчи марта Пекинда 1932 йилда, иккинчиси Инчуанда  1942 йилда ва учинчиси Шанхайда 1946 йилда нашр этилган. Уларни Шайх Иляс Ванг Жингчай таржима қилган.

Шайх Илясни Хитойнинг тўрт буюк имомларидан бири деб билишган. У Хитой шимоли-шарқидаги “Тянсзин” шаҳрида диний илмлардан хабардор оилада туғилган, отаси ва бобоси хитойлик мусулмон олимлари, онаси ҳам диний илмлардан билимдон аёл бўлган.

 Шайх Иляс Чой Хитойда Ислом илмларини ўрганган. Натижада диний китобларни хитой тилига таржима қилиш билан шуғулланган.  У 1922 йилда Мисрга бориб, “ал-Aзҳар” университетига ўқишга кирган. Кейин Маккада ҳаж зиёратини адо этган. Сўнг Туркияга бориб, 1924 йилда 600 китоб билан Хитойга қайтиб келган.

Ватанига қайтиб келганидан сўнг 40 йилга яқин вақтда “Aраб маданияти хитой тилида”, “Ислом ва насронийлар”, “Замонавий маданият – араб хитой тилида” китобларини таржима қилган. Профессор Муҳаммад Макиннинг хитойча-арабча луғати нашр этилгунга қадар унинг “Замонавий маданият – арабча-хитойча” таржимаси 30 йил давомида ягона маълумотнома бўлган.

   Шайхнинг энг катта илмий ҳиссаси Қуръони карим маъноларининг хитой тилига биринчи тўлиқ таржимасини нашр этиши эди. Бу таржималарини қарийб 20 йил ичида тугатиб, Қуръони карим маъноларининг учта нашрини чоп эттирган. Ушбу таржималар биринчи марта 1932 йилда Пекинда, иккинчиси - 1942 йилда Инчуанда ва учинчиси - 1946 йилда Шанхайда нашр этилган.